Montson

Montson
	Monzón (es)
	;
Nom oficiau	Monzón (es)
Administracion
Estat	Espanha
Comunautat autonòma	Aragon
Província	Província d'Òsca
Capitau	Montson
Capitau de	Cinca Medio
Politica
• Cònsol major	Rosa Maria Lanau Morancho
Geografia
Coordenadas	41° 54′ 00″ N, 0° 11′ 00″ E
Superfícia	155,022476 km²
Altitud mejana	273 m
Hus orari	UTC+01:00
Demografia
• Totala	17 839 ab. (2023 )
• Densitat	115,07 ab./km²
Autas informacions
Còdi postau	22400
Sit web	monzon.es

Montson^[4] (en aragonés GO e en castelhan: Monzón; en aragonés SLA: Monçon) es ua ciutat espanhòla, dins la província d'Òsca, en Aragon.

Geografia[modificar | Modificar lo còdi]

Montson se situa au costat deus rius de Cinca e Sosa, devath un castèth elevat sus un puei. L'estrada N-240 (Madrid-Barcelona) travèrsa la vila. Possedeish indústrias quimicas importantas.

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

La catedrala de Santa Maria del Romeral de plan romanic e lo castèth de Montson d'origina aràbia son los edificis mei remarcables. La ciutat s'es estenuda devath lo castèth.

A l'epòca d'Al Andalús (dominacion musulmana) se disputavan Montson los Banu Sabrit d'Òsca e los Banu Qasi de Lhèida. Au sègle XI pertanhèva aus Banu Hud e disen que la prengó lo Cid en 1083.

Aus crestians que'us calèva conquerir Montson entà talhar las comunicacions entre los reiaumes de taifas de Saragossa e Lhèida.

L'infant Pèire reconquerí Montson en 1089 durant lo règne deu son pair Sanç Remíriz d'Aragon. Sanç Remíriz creè lo reiaume de Montson entà l'infant, futur Pèire I d'Aragon, abans d'estar rei d'Aragon. Lo castèth arcuelhó l'enfança deu rei Jaume I lo Conquistaire, qui èra sota la tutèla deus templèrs. La situacion privilegiada dens los pas de las vaths de Segre e de Cinca hasó deu castèth e de la vila un centre estrategic important.

En 1143 passè a la possession deus templèrs. Montson es important peu hèit qu'estó primèr ua comanda templèra e mei tard espitalèra. Estó en divèrsas ocasions lo sèti de las Corts d'Aragon e de las Corts de la Corona d'Aragon, entre los sègles XIII e XVII.