Dakota (lingüistica)

Dakota
	Dakhód'iapi — Dakȟótiyapi
Parlat en	Estats Units; Canadà
Region	Dakota del Sud; Dakota del Nòrd; Minnesòta; Montana; Nebraska; Saskatchewan; Manitòba
Classificacion lingüistica	Lengas amerindas Lengas sioanas Lengas sioanas de la Val de Mississipi Lenga siox Dakota (lingüistica); ; ; ;
Estatut de conservacion
	Atudat; EXExtinct (Atudat) Menaçat; CRCritically endangered (En dangièr critic) SESeverely endangered (En dangièr sevèr) DEDevinitely endangered (En dangièr definitiu) VUVulnerable (Vulnerable) Segur; NENot Endangered (Non en dangièr) ICHEL Red Book: Definitely Endangered Classada coma lenga menaçada (DE) per l''Atlàs de las lengas menaçadas dins lo mond
Còdis lingüistics
ISO 639-2	dak
ISO 639-3	dak
Ethnologue	dak
Glottolog	dako1258
UNESCO	273
IETF	dak

Pels articles omonims, vejatz Dakota (omonimia).

Lo tèrme dakota o dacòta^[1] designa divèrses dialèctes parlats per las tribús dakotas qu'apertenon a la lenga sioana —que amb lo lakota— constituisson la lenga siox.

Aqueste ensems es classificat coma lenga dakota pel SIL Internacional (còde ISO 639-3: dak).

Los dos dialèctes que cadun contenon dos sosdialèctes (e tanben de variantas menoras) son:

Lo dakota de l'Èst (santee-sisseton o dakhóta)

santee (isáŋyáthi: bdewákhatuŋwaŋ, waȟpékhute)
sisseton (sisítuŋwaŋ, waȟpétuŋwaŋ)

Lo dakota de l'oèst (yankton-yanktonai o dakȟóta)

yankton (iháŋktȟuŋwaŋ)
yanktonai (iháŋktȟuŋwaŋna)
- yanktonai superior (wičhíyena)

Problèma de classificacion[modificar | Modificar lo còdi]

D'efièch, al lum de las acquisicions de la lingüistica sioana del darrièr decenni^[2], la decision del SIL de classificar una sola lenga dakota apareis pro artificiala. A partir del recent diccionari New Lakota dictionary de Jan Ullrich, que declara explicitament incorporar los "dialèctes", e non pas la lenga, "dakota", apareis qu'existís cap element particular (levat lo nom) que permetriá de ligar d'un biais significatiu los dos dialèctes "santee-sisseteton" e "yankton-yanktonai" que formarián la lenga dakota, e permetriá de los classificar coma unitat lingüistica separada respècte al tresen dels dialèctes mai pròches de la cadena lingüistica siox, lo lakota. Coma consequéncia naturala de que caldriá classificar ISO 639-3, en mai del lakota (lkt), ambedós dialèctes dakota (en seguir aital plenament los resultats de las recercas de Parks e DeMallie), o considerar una unitat lingüistica dakota-lakota unica^[3], comprenent los tres dialèctes siox, mai o mens, mutualament comprensibles.

Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

↑ «Rescòntres Occitans-Ameridians». Archiu de l'original del 23 de mai de 2022.
↑ cfr. en particular los trabalhs de Parks/DeMallie e d'Ullrich
↑ definida simplament "siox" per Parks e Rankin (pag. 97 e seg.)

Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]

(en) DeMallie, Raymond J., « Sioux until 1850 »; dans R. J. DeMallie (éd.), Handbook of North American Indians: Plains (Vol. 13, Partie 2, p. 718–760), W. C. Sturtevant (Éd. Général), Smithsonian Institution, Washington, D.C., 2001, ISBN 0-16-050400-7Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas..
(en) Parks, Douglas R. & Rankin, Robert L., « The Siouan languages », ibid. (Partie 1, p. 94–114).
(en) Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition, éd. SIL International, Dallas, Texas, États-Unis.
(en) Parks, D.R. & DeMallie, R.J., « Sioux, Assiniboine, and Stoney Dialects: A Classification », dans Anthropological Linguistics, 1992, vol. 34, nos 1-4
(en) Ullrich, Jan, New Lakota Dictionary : Lakhótiyapi-English / English-Lakhótiyapi & Incorporating the Dakota Dialects of Santee-Sisseton and Yankton-Yanktonai, Bloomington,Lakota Language Consortium, 2008 (ISBN 0-9761082-9-1)

[1] «Rescòntres Occitans-Ameridians». Archiu de l'original del 23 de mai de 2022.

[PDU-2] r. en particular los trabalhs de Parks/DeMallie e d'Ullrich

[3] simplament "siox" per Parks e Rankin (pag. 97 e seg.)

[1]

[2]

[3]