Cusco
| Cusco | |
Qusqu (qu)  | |
 Fotografias de plusors monuments de la vila.. | |
| Geografia fisca | |
|---|---|
| 13° 31′ 30″ S, 71° 58′ 20″ O | |
| Geografia politica | |
  | |
| País |  Peró |
| Region | Departament de Cusco |
| Província | Província de Cusco |
| Demografia | |
| • Populacion | 435,114 ab. (2013) |
| Informacions complementàrias | |
| http: | |
.svg)
Cusco (en castelhan de Peró), Cuzco (en castelhan general) ò Qusqu (en quíchoa) es una vila dau sud-èst de Peró pròche de la vau d'Urubamba de la Cordilhèra deis Andes. En 2007, aviá una populacion d'aperaquí 350 000 e èra un centre culturau e toristic major dau país.
Segon la legenda, foguèt fondada au sègle XI ò au sègle XII per lei sobeirans Manco Capac e Mama Ocllo après sa naissença dins lo lac Titicaca. Venguèt la capitala de l'Empèri Inca e la principala vila d'America dau Sud gràcias a l'expansion inca. Avans l'arribada deis Espanhòus, èra devesida entre quatre quartiers ocupats per leis Incas e lei diferentei tribús de l'Empèri.
Foguèt conquistada per lei conquistadors a la fin de 1533 après la batalha de Cajamarca. Leis Espanhòus e seis aliats indigèns i pilhèron lei temples e lei palais. En 1536, lo cap de la resisténcia inca, Manco Inca II, assaièt de liberar la vila mai la garnison capitèt de resistir dètz mes a un sètge fòrça dur qu'entraïnèt la destruccion de la quasi totalitat de la ciutat. Pasmens, la vila foguèt tornada bastir e gardèt una importància culturala gràcias a son istòria. En revènge, perdiguèt pauc a pauc sa posicion economica au profiech de Lima e dei vilas fondadas per leis Espanhòus. En 1911, la descubèrta dei roïnas de Machu Picchu li permetèt d'assegurar sa plaça culturala e de venir un centre toristic major.